شیمی در دنیای واقعی

کتاب “World of Chemistry” که توسط سه تن از استادان دانشگاه ایلینویز نگاشته شده، کتاب جامعی برای مطالعه شیمی توسط دانش‌آموزان دبیرستان است. این کتاب علاوه بر جامعیت و پوشش دادن کلیه سرفصل‌های مورد نیاز شیمی مقدماتی، دارای تصاویر بسیار زیبا و روشن از مفاهیم و پدیده‌های شیمی است. مطالب فرعی با عنوان “Chemistry in Your World” در بردارنده مثال‌هایی از کاربرد شیمی در دنیای واقعی است که علاقه هر دانش‌آموز مشتاقی را به دانستن بیشتر درباره علم شیمی برخواهد انگیخت. در این مقاله بخش‌هایی از مطالب نامبرده ذکر می‌گردد.

مین یابهای وزوزو!

تقریبا 100 میلیون مین پلاستیکی در سراسر زمین در میدانهای جنگی سابق پراکنده شده اند. هر روز این مین‌های پنهان حدود 60 نفر را کشته یا دچار نقص عضو می‌کنند. یافتن این مینها بسیار دشووار است، زیرا طوری طراحی شده‌اند که در برابر آشکارسازی مقاومت می‌کنند. دانشمندان امروزه بسیار مشتاقند که روشی برای آشکارسازی مینها با استفاده از زنبورهای عسل بیابند. سابقا معلوم شده است که زنبورهای عسلی که در زمین‌های آلوده پی غذا می گردند با خود مواد آلوده را به داخل کندوها می برند. دانشمندان بر این امیدند که زنبورهای عسل پراکنده در میادین مین بتوانند آثاری از مواد انفجاری نشت کرده از مینها را با خود حمل کرده و انسانها را از مخاطرات نزدیک آگاه سازند. دانشمندان همچنین برنامه‌ای برای آموزش زنبورهای متخصص در یافتن مینها دارند و این کار را با آغشته ساختن مواد غذایی با آثار اندکی از مواد منفجره انجام می‌دهند. با نصب برچسبهای آشکارساز الکترونیکی که کوچکتر از یک دانه برنج هستند به پشت زنبورها می توان مسیر حرکت آنها را ردیابی کرد. اگر این روش جواب دهد، روشی ارزان و بی‌خطر برای یافتن مینها خواهد بود که بسیار از روشهای مکانیکی فعلی بی خطرتر است.

سنج های کیمیاگری

شیمی دانشی کهن است که قدمت آن به دست کم هزارسال پیش از میلاد بازمی گردد، یعنی زمانی که نخستین شیمیدانها دریافتند چگونه فلزات را از سنگ معدن آنها جدا کرده یا بدن مردگان را با روغنهای مومیایی پوسانده و حفظ کنند. تا قرن شانزدهم میلادی تاریخ این علم تحت تسلط شبه دانشی به نام کیمیاگری بود که هدف نادرست تبدیل مس به طلا را دنبال می کرد. با این وجود برخی کیمیاگران خدمات بزرگی به علم شیمی کردند.

حدود 377 سال پیش در قسطنطنیه کیمیاگری به نام آودیس آلیاژی کشف کرد که با استفاده از آن می‌توان سنج‌هایی با صدای بلندتر تولید کرد. آن زمان از سنج برای ترساندن دشمن در میدان جنگ استفاده می‌شد لیکن امروزه یکی از آلات مهم موسیقی گروههای راک است. هم اکنون بازماندگان آن کیمیاگر شرکتی به نام آودیس زیلدجیان در ماساچیوست تاسیس کرده‌اند که سنج‌های با کیفیت بالا تولید می‌کند.